واحد اطلاعات اکونومیست پیش‌بینی کرد/ 10 ریسک بزرگ اقتصاد جهانی

واحد اطلاعات اکونومیست پیش‌بینی کرد/ 10 ریسک بزرگ اقتصاد جهانی

مترجم: امیر شاملوییMarch 15, 2018

به هنگام اندازه‌گیری ریسک اقتصاد جهانی جای شگفتی اندکی وجود دارد که چالش‌های بالقوه زیادی را که از سوی بزرگترین اقتصادهای جهان پدیدار می‌شوند، ببینیم. واحد اطلاعات اکونومیست، تعدادی از ریسک‌هایی را که ریشه در کشورهای ایالات متحده، چین و اتحادیه اروپا دارند، بررسی کرده است. این ریسک‌ها محدود به جغرافیای کشورهای خود نیستند و می‌توانند بدل به تهدیداتی شوند که بخش‌های بزرگی از جهان را به نحوی که خواهیم گفت، تحت تاثیر قرار دهند. علاوه بر این خطراتی وجود دارند که از مناطق کوچک‌تر ناشی می‌شوند یا ماهیتا جهانی هستند. در ادامه به این موارد اشاره می‌شود.

در این گزارش شانس وقوع بیش از 40 درصد یک سناریو در دو سال آینده «بسیار زیاد» شمرده شده، احتمال وقوع بین 31 تا 40 درصد «زیاد» اعلام شده، احتمال بین 21 تا 30 درصد «متوسط» به حساب آمده، شانس وقوع 11 تا 20 درصدی «کم» محسوب شده و در نهایت احتمال وقوع بین 0 تا 10 درصد، «بسیار کم» برآورد شده است.

همچنین اگر این اتفاقات منجر به تغییر 2 درصدی یا بیشتر (افزایش برای رویدادهای مثبت و کاهش برای رویدادهای منفی) در تولید ناخالص داخلی سالانه جهان نسبت به مقدارهای پیش‌بینی شده برای آن شود، «بسیار زیاد اثرگذار» قلمداد شده، اگر بین 1 تا 9/1 درصد آن را تغییر دهد، «بسیار اثرگذار» عنوان شده، اگر بین 5/0 تا 9/0 درصد تغییر ایجاد کند، «متوسط» نامیده شده، اگر بین 2/0 تا 5/0 درصد تغییر ایجاد کند «کم‌اثر» عنوان شده و در نهایت اگر بین 0 تا 1/0 آن را تغییر دهد، «بسیار کم‌اثر» نامیده می‌شود.

افت بلندمدت در بازارهای عمده سهام و بی‌ثباتی اقتصاد جهانی

شدت= 15؛ احتمال متوسط، بسیار زیاد اثرگذار

بازارهای سهام جهانی پس از یک دوره طولانی رونق در اوایل ماه فوریه دچار نوسانات مهمی شده‌اند و دغدغه‌هایی پیرامون آغاز یک رکود قدرتمندتر را افزایش داده‌اند.

افزایش نوسانات به هنگام تضعیف بازارها

(شاخص نوسانات VIX)

 نتیجه: اقتصاد جهانی به سمت مرحله جدیدی حرکت می‌کند که در آن بانک‌های مرکزی بیشتر و بیشتری شروع به کاهش یا معکوس کردن وضعیت‌های سیاست پولی سهل‌گیرانه خود در پاسخ به رشدهای قدرتمند می‌کنند که نااطمینانی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

کاهش تجارت جهان با حرکت ایالات متحده به سوی سیاست‌های حمایت‌گرایانه

شدت= 15؛ احتمال متوسط، بسیار زیاد اثرگذار

ما در حال حاضر انتظار رشد قدرتمندتری در تجارت جهانی در فاصله 2019-2018 را داریم که ناشی از رشد صادرات بازارهای نوظهور و رشد اقتصادی قدرتمند چین است. به هر حال، این ریسک وجود دارد که دولت ایالات متحده آمریکا به سرپرستی دونالد ترامپ، الفاظ حمایت‌گرایانه‌اش را بیشتر به کار گیرد که این کار به شدت به کانال‌های تجارت جهانی آسیب می‌زند.

تجارت در خطر (درصد افزایش سال به سال تجارت کالاها و خدمات جهانی در سناریوی محوری واحد اطلاعات اکونومیست)

نتیجه: هر گونه افزایش سیاست‌های حمایت‌گرایانه قطعا نتیجه‌هایی فراتر از آمریکای شمالی و چین خواهد داشت. قیمت‌ها و در دسترس بودن محصولات آمریکایی و چینی در زنجیره‌های تامین شرکت‌هایی از کشورهای دیگر به شدت تحت تاثیر این اتفاق قرار می‌گیرد. در نتیجه، رشد جهانی به طور قابل توجهی با کمتر شدن سرمایه‌گذاری و مخارج مصرفی کاهش خواهد یافت.

ناآرامی‌های منطقه‌ای در دریای جنوب چین و گسترش خصومت‌ها

شدت=12؛ احتمال متوسط، بسیار اثرگذار

کنگره ملی حزب کمونیست چین در اکتبر 2017 هدفش را برای آینده اعلام کرد. کنگره چین می‌خواهد چین تا سال 2050 به «قدرت پیشتاز جهان» تبدیل شده و نیروی نظامی «تراز اولی» داشته باشد. یک نتیجه واضح آن این است که این کشور تمایل بیشتری به فعال بودن در موضوعات بین‌المللی دارد، آن هم در زمانی که هژمونی جهانی ایالات متحده در حال کاهش است.

مجمع‌الجزایر مورد مناقشه در دریای جنوبی چین

نتیجه: اگر درگیری‌های نظامی در این منطقه رخ دهند، پیامدهای اقتصادی چشمگیر خواهند بود. رشد اقتصادی دچار مشکل می‌شود و شبکه‌های عرضه منطقه‌ای و خطوط دریایی مهم ممکن است دچار اختلال شوند.

در این میان تمام این تغییرات و سناریوها ریسک‌هایی برای رکود نیستند. شانس این که این موارد بهتر از آنچه انتظار می‌رود، عمل کنند کم نیست.

افزایش رشد جهان به بیش از 4 درصد

شدت=12؛ احتمال متوسط، اثرگذاری زیاد

قدرتمند شدن رشد در برخی بازارهای بزرگ به معنی آن است که می‌تواند رونق گسترده‌ای برای رشد جهانی وجود داشته باشد.

نتیجه: شتاب گرفتن زیاد رشد، نه تنها فرصتی برای کشورهای کم‌رشد دیگر فراهم می‌کند بلکه می‌تواند به برقراری مجدد تعادل در چین کمک کند. بهبود تقاضای جهانی حمایت بیشتری برای قیمت‌ کالاها ایجاد می‌کنند و به کمک صادرکنندگان کالاها در آمریکای لاتین، خاورمیانه و آفریقای جنوب صحرا می‌آیند.

اختلال فعالیت‌های دولتی و شرکتی در نتیجه یک حمله سایبری بزرگ

شدت=12؛ احتمال متوسط، اثرگذاری زیاد

این ریسک وجود دارد که تکرار و شدت حملات سایبری تا حدی افزایش پیدا کند که شبکه‌های دولتی و شرکتی ممکن است دچار دردسر شده یا در دوره گسترده‌ای مورد دستکاری قرار گیرند.

نتیجه: فعالیت‌های دولتی به شدت نسبت به یک حمله یا آسیب زیرساخت فیزیکی آسیب‌پذیر هستند و اثر آن بر رشد اقتصادی حتی شدیدتر خواهد بود. از طرف دیگر، حملات اخیر نشان داده‌اند که در بسیاری از موارد این تاثیرات می‌توانند با روش‌های امنیت سایبرب مناسب خنثی شوند. به هر صورت، اگر این حملات نشان دهنده یک بستر آزمایشی باشند، بدتر از آن هم شاید اتفاق بیفتد.

دچار شدن چین به رکود اقتصادی طولانی‌مدت و بدون نظمی

شدت=10؛ احتمال کم، بسیار زیاد اثرگذار

انتظلر می‌رود چین سال جاری را نیز با رشد اقتصادی قدرتمند بگذراند، اما پرسش‌ها در مورد این که چقدر می‌تواند اثرات ضداهرمی را بدون ایجاد مشکلات در بخش مالی گسترده به تعویق بیندازد، باقی خواهد ماند.

رام کردن بار بدهی فزاینده دشوار خواهد بود (بدهی داخلی؛ درصد از تولید ناخالص داخلی)

نتیجه: اگر دولت چین قادر به جلوگیری از یک گرداب بی‌نظم رکود اقتصادی نباشد، منجر به قیمت‌های کالایی بسیار پایین‌تری در جهان، به ویژه در فلزات خواهد شد. این موضوع به نوبه خود، بر اقتصادهای آمریکای لاتین، خاورمیانه و آفریقای جنوب صحرا اثر می‌گذارد که پیشتر از افزایش قیمت‌های کالاهای ناشی از فعالیت‌های چین سود می‌بردند. علاوه بر این، با توجه به افزایش وابستگی تولیدکنندگان و خرده‌فروشان غربی به تقاضای چین و سایر بازارهای نوظهور، کاهش بی‌نظم در رشد چین اثر شدید جهانی را به دنبال خواهد داشت.

رویارویی نظامی بزرگ در شبه جزیره کره

شدت=10؛ احتمال کم، اثرگذاری بسیار زیاد

تنش‌ها بین ایالات متحده و کره‌شمالی از زمان پایان جنگ کره در سال 1953 یک موضوع ژئوپولتیک همیشگی بوده است. به هر صورت، وضعیت شبه جزیره کره در حال حاضر با توجه به پیشرفت شدید رژیم کره‌شمالی در توسعه موشک‌های دوربرد که می‌تواند خاک آمریکا را تهدید کند و همچنین پیشرفت‌های فناوری هسته‌ای این کشور، بسیار جدی‌تر به نظر می‌رسد.

نتیجه: موقعیت ایالات متحده بسیار سیال است؛ از تهاجم گرفته تا ایجاد محدودیت در میان‌مدت ممکن است، اما پیش از آن، ریسک حمله‌ای از ایالات متحده با هدف آسیب زدن به قابلیت‌های نظامی کره‌شمالی در حال رشد است.

جنگ‌های نیابتی در خاورمیانه و اختلال در بازارهای انرژی جهان

شدت=10؛ احتمال کم، اثرگذاری بسیار زیاد

رقابت بین عربستان سعودی و ایران معضلی در طول چند دهه بوده است. به هر حال، در حال حاضر این موضوع شدت گرفته و ریسک کم اما مهمی در مورد وقوع درگیری بین این دو کشور در سال‌های آینده با قطبی‌تر شدن منطقه گسترده‌تر بین دو طرف، وجود دارد.

نتیجه: در بدترین سناریو، این جنگ‌های نیابتی می‌تواند منجر به درگیری گسترده‌تر در منطقه خلیج فارس شود و به طور بالقوه عربستان‌سعودی و ایران را علیه یکدیگر قرار داده، تنگه هرمز را ببندد و بازارهای انرژی جهانی را محتل کند. در دوره‌ای که هم‌اکنون انتظار کاهش قیمت جهانی نفت را داریم، هر اختلالی در عرضه آن از خلیج فارس به سرعت تبدیل به افزایش قیمت‌ها شده و در نتیجه به چشم‌انداز رشد اقتصاد جهانی به شدت آسیب می‌زند.

کاهش شدید قیمت نفت پس از شکست توافق اوپک برای کاهش تقاضا

شدت=9؛ احتمال متوسط، اثرگذاری متوسط

تولیدکنندگان اوپک و روسیه در انتهای نوامبر 2017 نیز با تداوم کاهش تولیدشان در سال 2018 موافقت کردند. پس از آن، انتظار می‌رود نظام سهمیه‌بندی به تدریج از بین برود. به هر حال، این ریسک وجود دارد که توافق اوپک شکست بخورد.

قیمت نفت (دلار به ازای هر بشکه)

نتیجه: قیمت نفت که پس از کاهش در سال‌های 2016-2014 بهبود یافته است، قیمت نفت به شدت در نتیجه افزایش ناگهانی و زیاد در تولید نفت خام آسیب خواهد دید و برخی از کشورها با تهدیدات جدیدی در مورد تکانه‌های تراز پرداخت‌ها روبرو خواهند شد. کشورهای در حال توسعه، نیجریه و آنگولا، با مشکلات بدهی جدی روبرو خواهند شد و احتمالا دچار مشکلات سیاسی و ناپایداری اجتماعی نیز خواهند شد.

خروج چندین کشور از حوزه یورو

شدت=5؛ احتمال بسیار کم، اثرگذاری بسیار زیاد

واحد اطلاعات اکونومیست فکر می‌کند به احتمال زیاد یونان در میان‌مدت از حوزه یورو خارج نشود. انتظار نمی‌رود سایر کشورها نیز چنین کاری کنند، اما اگر این کار را بکنند، به شدت هم به اقتصاد اروپا و هم به اقتصاد جهان آسیب می‌زنند.

نتیجه: اگر کشورهای بیشتری حوزه یورو را ترک کنند، اقتصاد جهانی بی‌ثبات خواهد شد. کشورهایی که این حوزه را ترک می‌کنند، دچار کاهش ارزش پولی شدید خواهند شد و قادر نخواهند بود تا بدهی‌های یورویی خدمات را پرداخت کنند. به نوبه خود، بانک‌ها نیز از زیان‌های شدید در پورتفولیوهای اوراق قرضه کشورها متاثر شده و اقتصاد جهانی نیز می‌تواند وارد رکود شود.